Hef tol voor minder files en minder vervuiling

Dit stuk verscheen in het NRC Handelsblad in aangepaste vorm op 11/09/2014

Soms bieden internationale ontwikkelingen een unieke kans om beleid in te voeren waarvoor eerder politieke en maatschappelijke steun ontbrak. Leg niet nog meer asfalt aan, maar gebruik de Duitse invoering van tol om dit ook eindelijk in Nederland te doen, schrijft Pieter Pauw.

Minister Melanie Schultz van Haegen – nota bene minister van milieu én infrastructuur – heeft een kans om beleid in te voeren, waar in Nederland al sinds 1980 vaak en stevig over wordt gediscussieerd. Het Duitse plan voor de invoering van een tol (‘Maut’) biedt een uitstekende kans om in Nederland de belasting op autobezit om te buigen naar belasting op weggebruik. Dat zorgt voor minder files en minder vervuiling. Duitsland besloot tot invoering van een Maut, maar verschillende ministers hebben verschillende ideeen over de manier waarop. Een mooie kans om invloed uit te oefenen en mee te doen, maar helaas reageerde minister Schultz van Haegen defensief. Ze is teleurgesteld dat Berlijn op geen enkele wijze rekening houdt met de Nederlandse belangen. Ze lijkt oprecht verbaasd over de gedachte dat Nederlandse automobilisten iets zouden moeten betalen voor de weg die zij gebruiken.

Misschien moet ze dan ook meteen Frankrijk, Zweden, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Spanje, Italië en een aantal andere EU landen vragen om Nederlandse automobilisten te ontzien. Nederland en België behoren tot de laatste landen in Europa waar nog geen tol wordt geheven.

Waar de minister zich richt op automobilisten en grensverkeer, gaat het de ANWB vooral om onrecht tegenover vakantiegangers. Ofwel het ‘gelbes Gefahr’ en de ‘Wohnwagen’, waaraan Nederlandse auto’s op de Autobahn worden herkend. De ANWB heeft een grote campagne opgetuigd. Haar website toont een bananasplit-achtig filmpje waarin een nepagent in steenkolenduits aan Duitse bezoekers van de Pier in Scheveningen vraagt om extra te betalen voor parkeren of wandelen over de boulevard. Het filmpje heeft een hoog ‘wat zij kunnen, kunnen wij ook’-gehalte en moet meer handtekeningen verzamelen voor een petitie tegen de Maut. . In het filmpje zet de ANWB vooral zichzelf voor schut. De Maut gaat immers ook voor Duitsers gelden, niet alleen voor vakantiegangers. Wel krijgen Duitse autobezitters korting op de motorrijtuigenbelasting.

En dat is nu juist waarom de invoering van Maut zo’n goed plan is. De kosten voor autobezitters stijgen niet, maar worden (deels) afhankelijk gemaakt van autogebruik in plaats van autobezit. De Duitse plannen zijn een kans om na 35 jaar gestechel ook de Nederlandse autobelasing aan te passen.

Plannen voor tolwegen in Nederland en Belgie mislukken steeds omdat het te gecompliceerd zou zijn en de tegenstand te fanatiek. Maar Nederland en België ontkomen er niet aan. Er zijn weinig landen die zo’n dicht wegennetwerk hebben, maar ook weinig landen waar zo veel files staan. Volgens technologiebedrijf Inrix komen er in de top vijftien van Europese steden met de hoogste filedruk maarliefst 7 Belgische en Nederlandse steden voor. Een Belg verpilde in 2013 gemiddeld 58 uur in de file, een Nederlander 44. Na de economische crisis wordt dat nog langer. Op Prinsjesdag maakte de Nederlandse regering bekend nog eens 250 kilometer asfalt aan te leggen. Dat meer wegen bouwen slechts kortstondig files vermindert, weet iedereen. Onder meer omdat het wagenpark nog altijd groeit, en inmiddels 8 miljoen auto’s telt. Dat een goed ontwikkelde tolheffing het autogebruik terug dringt, en daarmee de files, wordt al decennialang wetenschappelijk  aangetoond. Het dringt bovendien de luchtvervuiling en de uitstoot van broeikasgassen terug, en ook dat is in Nederland en België geen overbodige luxe.

Mocht het Nederland nog steeds niet lukken om een tolsysteem in te voeren, dan kan de BOVAG als branchorganisatie van mobiliteit in ieder geval blij zijn. Een kleine knipoog naar een eerder gepubliceerd opiniestuk: er zullen waarschijnlijk meer Nederlanders weer in eigen land gaan tanken.