Nee, die kolen zijn gelukkig op hun retour

Dit stuk verscheen in aangepast vorm in het NRC Handelsblad van 30/01/2016

Economieën zijn afhankelijk van goedkope energie. Maar die kan niet langer fossiel zijn: kolen, olie en gas vormen tegelijkertijd ook een bedreiging voor onze beschaving. Ook duurzame energie heeft een aantal nadelen. Afhankelijkheid van wind en zon, bijvoorbeeld. Maar ook: weinig mensen vinden windmolens en zonnepanelen mooi. Veel molens maken geluid. Alle molens geven slagschaduw.

Dan de nadelen van kool. Valkenberg noemt het weinig mediageniek prachtspul. Maar kolencentrales zijn een ramp voor de luchtkwaliteit en de volksgezondheid (u kent de foto’s uit China). In koolmijnen laten vele kompels hun leven, en ze vernietigen complete landschappen. Het Ruhrgebied is door kolenwinning tot wel 30 meter gezonken, en de ‘Ewigkeitskosten’ voor het pompen van (verontreinigd) water bedragen jaarlijks tientallen miljoenen euro. Wetenschappers hebben berekend dat 80% van ’s werelds koolvoorraad in de grond moeten blijven om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen.

In economische zin zijn kolen op hun retour. Het gebruik van China en de VS, als grootste gebruikers, neemt af. Sinds 2010 zijn er in de VS al 200 kolencentrales gesloten. En daarmee daalt de prijs, waardoor kolenproducenten miljarden ingeleverd hebben op de beurs. In China dreigt 40% van de kolencentrales financieel onrendabel te worden omdat de regering luchtvervuiling aanpakt. Ook grote Europese gebruikers zoals het Verenigd koninkrijk en Duitsland willen kolen uitfaseren.

Bijna iedereen die zich er serieus mee bezig houdt, realiseert zich dat wij weg moeten van fossiele brandstoffen. Dus begint zelfs de pot de ketel te verwijten dat ze zwart ziet: Shell voert campagne tegen steenkool. Ook steeds meer investeerders wenden zich af van kolen, zoals het nationale pensioenfonds van Noorwegen, en verzekeringsreus AXA. Henri de Castries, de directeur van laatstgenoemde, zei daarover: ‘De feiten kunnen niet genegeerd worden. Wij houden onszelf voor de gek als wij denken dat wij kunnen leven in een wereld die meer dan twee graden opgewarmd is’. AXA keerde in 2014 een miljard euro uit aan weer-gerelateerde verzekeringsclaims. Ook data van (her)verzekeraars als Munich Re wijzen op een toenemend aantal weer-geralteerde rampen en daardoor aangerichte schade.

Volgens de heer Valkenberg is het allemaal geen probleem. Laat klimaatverandering maar komen – onze dijken houden het buiten de deur.  Een vreemde voorstelling van zaken. Wanneer wij kolen blijven stoken volgens Valkenberg’s recept, zal klimaatverandering echt gevaarlijk worden. Dan stijgt de zeespiegel verschillende meters. Houden dijken dat water werkelijk tegen? Verwoestijning in Zuid Europa zal miljoenen extra vluchtelingen veroorzaken. Houden dijken die tegen? En dan heb ik het nog niet eens over woekerende voedselprijzen (Rusland stopte bijvoorbeeld de graanexport tijdens de droogte in 2010) en de vele andere mogelijke gevolgen van klimaatverandering. En houden onze dijken ook de voeten van miljoenen arme Bangladeshi en Vietnamezen droog?

De wetenschap weet al lang dat alleen aanpassen aan klimaatverandering niet genoeg is. De recente VN klimaattop in Parijs mag gezien worden als grote en veelbelovende politieke stap richting het uitfaseren van fossiele brandstoffen.

Waar krijgen we dan energie vandaan, als die niet van kolen kan komen? Duurzame energie is steeds goedkoper geworden. De prijs voor zonne-energie daalde de afgelopen 10 jaar met 80%. Dat is een enorme prestatie, en de prijsdaling zet nog door. Volgens berekeningen van Bloomberg New Energy Finance kan stroom uit wind en zon nu al goedkoper geproduceerd worden als stroom uit kolen of gas. Hier onstaat een enorm potentiaal om klimaatverandering en luchtverontreiniging tegen te gaan, en daarmee levens te redden en economieen te moderniseren.

Die energie is volop beschikbaar. De aarde ontvangt in één uur meer energie van de zon, dan we wereldwijd in een jaar verbruiken. In ‘offshore’ Europa is genoeg wind om zeven keer de Europese energiebehoefte te dekken. Denemarken produceert nu al regelmatig meer windenergie dan het land zelf aan elektriciteit gebruikt, en het land is daar trots op. Wie oude molens wil zien komt naar Nederland, wie een moderne economie wil zien komt de windmolens in Denemarken bekijken.

Windstilte en schaduw zijn altijd lokaal en tijdelijk. Sinds er wordt gemeten, is het bijvoorbeeld nog nooit in het hele Verenigde Koninkrijk windstil geweest. Het is dus belangrijk om zonnepanelen en windmolens goed te spreiden. Iedereen kan meedoen, op kleinere of grotere schaal. Niemand hoeft in de 19e eeuw van de kolen achter te blijven. De oproep aan de burger is: doe mee aan de moderniteit. Leg zonnepanelen op uw dak en denk mee over de beste plekken voor windmolens. De oproep aan de politiek is: zorg voor een geïntegreerd Europees netwerk voor duurzame energie. Dan hoeft er niemand in de schaduw te leven.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *